Resultaten van het project

Het Interreg-project SAPOLL (Sauvons nos POLLinisateurs » – Samenwerken voor pollinators – www.sapoll.eu) begon op 1 april 2016 en is nu zijn laatste fase ingegaan om op 31 maart 2020 afgesloten te worden. Tijdens de voorbije jaren hebben acht partners zich aaneengesloten vóór het behoud van wilde bestuivende insecten in de drie deelgebieden van het Interreg-programma: de Conservatoire d’Espaces Naturels du Nord et du Pas-de-Calais, de Departementale Raad van Pas-de-Calais, Eden62, de Groupe ornithologique et naturaliste du Nord – Pas-de-Calais en France; de Universiteit van Mons, Natagora, de Universiteit van Luik Gembloux-Agro BioTech in Wallonië en Natuurpunt in Vlaanderen. Elk semester opnieuw hebben de acties die binnen dit project werden ontplooid blijk gegeven van de synergiën die tussen de partners ontstaan zijn.

De echte hoeksteen van het SAPOLL-project waarop alle projectacties gesteund zijn, is het grensoverschrijdende actieplan dat in de loop van het vorige semester officieel in het grensoverschrijdende gebied werd verdeeld! Dit is een versie 1.0 die na afloop van het project in 2020 herwerkt zal worden en aangevuld en gecorrigeerd zal worden zodat het een katalysator zal zijn voor de initiatieven die de volgende 10 jaren (2019 – 2029) tot ontwikkeling zullen komen. Drie strategische hoofdthema’s werden onderzocht (1 – Kennisverbetering; 2 – Uitwisseling van kennis en sensibilisering; 3 – Bevorderen van bestuivende insecten door middel van concrete acties) en de verschillende soorten ruimtes en betrokken partijen in het grensoverschrijdende gebied werden onder de loep genomen. Afgezien van het lijvige document (140 bladzijden!) dat een detailoverzicht biedt van de globale en de regionale situatie van wilde bestuivers, van de regionale context voor de ontplooiing van het plan en ook van de eigenlijke strategie, hebben de projectpartners een interactieve toegang tot het plan ontwikkeld via de website van SAPOLL! Via de opdeling in drie ingangssleutels (strategie, soort ruimte, soort partner) kan elke lezer gemakkelijk de acties vinden waarmee hij te maken heeft.

Naar het voorbeeld van de talrijke acties die in de loop van het project gezamenlijk werden ondernomen (uitwerking van een reizende grensoverschrijdende tentoonstelling die de belangstelling van meer dan 35.000 bezoekers genoot, het opzetten van meer dan 150 sensibiliseringsacties, het stimuleren van de burgerwetenschap in het gebied, de opbouw van een grensoverschrijdend netwerk van schuilplaatsen voor bestuivers op meer dan 500 plaatsen, het mobiliseren van netwerken van natuurkenners via meer dan 500 mensen die opgeleid werden in de identificatie van wilde bestuivers, het samenstellen van een grensoverschrijdende gegevensbank die meer dan 850.000 waarnemingen omvat, de verbetering van de wetenschappelijke kennis via onderzoek op 360 nieuwe sites), vormt de realisatie en de publicatie van het actieplan een belangrijke grensoverschrijdende stap die de relevantie en het belang van het Interreg-programma Frankrijk-Wallonië-Vlaanderen onderstreept.

Over de multidisciplinaire realisaties van dit project heen, streven de partners van het SAPOLL-project ernaar om te sensibiliseren, bewust te maken, te initiëren en te dynamiseren met het oog op het actieplan dat bij zal dragen tot het behoud van de soortenrijkdom van bestuivende insecten in het grensoverschrijdende gebied. Eén enkele doelstelling voor veelsoortige acties die elk van ons kan ondernemen!

Sinds het begin van het Interreg-project SAPOLL (“SAmenwerken voor POLLinators” – www.sapoll.eu) op 1 april 2016 werken de partners actief samen en bundelen ze hun inspanningen met het doel om op verschillenden niveaus in te grijpen ten gunste van het behoud van wilde bestuivers in het grensoverschrijdende gebied. Daartoe engageren zich acht partners in de drie deelgebieden van het Interreg-programma: de Conservatoires d’Espaces Naturels van de departementen Nord en Pas-de-Calais, de Conseil Départemental van Pas-de-Calais, Eden62, de Groupe ornithologique et naturaliste van Nord – Pas-de-Calais in Frankrijk; de universiteit van Mons, Natagora, de universiteit van Luik Gembloux-Agro BioTech in Wallonië en Natuurpunt in Vlaanderen.

De sensibilisering van het grote publiek omtrent de diversiteit en de achteruitgang van de vele soorten bestuivende soorten in onze streken vormt een eerste stap waaraan de projectpartners een kapitaal belang hechten. Informatie en bewustmaking van de bevolking vormen immers een krachtige hefboom voor het behoud van deze soorten. Nu een wereldwijde ommekeer zich opdringt en een echte revolutie op alle niveaus in onze samenleving onontbeerlijk is, heeft burgerwetenschap meer dan ooit zin voor het behoud en de biodiversiteit van sleutelsoorten zoals wilde bestuivers. Dat is dan ook de boodschap die gebracht wordt door de grensoverschrijdende reizende tentoonstelling die op haar tocht door het Franse en Waalse projectgebied al bijna 25.000 personen heeft weten te bereiken. Met haar grote succes bij het grote publiek is deze tentoonstelling één van de beste voorbeelden van de grensoverschrijdende samenwerking en van de samenwerking van alle projectpartners die samen aan de uitbouw van het project werken. Dat heeft geleid tot didactisch materiaal dat niet alleen strikt wetenschappelijk en volledig is, maar dat vooral toegankelijk is voor iedereen.

De tweede stap, de mobilisering van waarnemersnetwerken, vormt een fantastische gelegenheid om de natuurkenners in het grensoverschrijdende gebied in een veelheid aan organisaties en werkgroepen op te leiden in de identificatie van bestuivers Deze overdracht van kennis en wetenschap vormt een belangrijke stap die niet alleen van belang is voor natuurkenners en -liefhebbers, maar ook voor het grote publiek in het grensoverschrijdende gebied met het oog op burgerwetenschap. De dynamiek ter verzameling van gegevens over bestuivende insecten die vanaf 2016 werd ontwikkeld, heeft ons al toegelaten om onze wetenschappelijke kennis over deze soorten in onze regio aanzienlijk te verbeteren, wat overigens het derde en laatste luik uit het actiepunt van het SAPOLL-project vormt. Als concreet voorbeeld geven we het samenstellen van een grensoverschrijdende atlas van grensoverschrijdende hommels in België en het noorden van Frankrijk!

Op basis van deze drie thematische actiegebieden hebben de partners van het SAPOLL-project in de loop van het voorbije semester de redactie van een voorlopige versie van het grensoverschrijdende actieplan voor het behoud van wilde bestuivers, één van de hoofdpunten van dit Interreg-project, opgesteld. Dit plan, dat bestemd is voor elke betrokken partij uit het gebied (burgers, beheerders van ruimte, politici, …) wordt nog aangepast aan de regionale grensoverschrijdende context en zal de sleutels kunnen aanreiken om iets te doen voor het behoud van de bestuivende fauna. Het plan is opgedeeld in drie strategische acties (1 – Verbetering van kennis; 2 – Delen van kennis en sensibilisering; 3 – Maatregelen treffen ten voordele van bestuivers door middel van concrete acties) en houdt rekening met de verschillende soorten partijen en gebieden in het grensoverschrijdende project. Zo wil het de aanstoker zijn van een dynamiek vóór het behoud van de biodiversiteit op alle niveaus van onze samenleving.

Het Interreg-project SAPOLL (“SAuvons nos POLLinisateurs” – www.sapoll.eu) is al zijn derde jaar ingegaan! Een derde jaar dat vooral gericht is op de concrete uitwerking en meer bepaald op de definitieve vormgeving van het grensoverschrijdende actieplan, de grootste uitdaging van het project!

Via een dynamische samenwerking die in de loop van de twee eerste jaren van het project werd opgebouwd, werken de acht partners van de drie projectgebieden van het Interreg-programma (Frankrijk: le Conservatoire d’Espaces Naturels du Nord et du Pas-de-Calais, le Conseil Départemental du Pas-de-Calais, Eden62, Groupe Ornithologique et naturaliste du Nord-Pas-de-Calais – Wallonië: de Universiteit van Mons, Natagora, de Universiteit van Luik, Gembloux-Agro BioTech – Vlaanderen: Natuurpunt) samen met één gemeenschappelijk doel: het behoud van wilde bestuivers!

Deze dynamiek vertaalt zich in talrijke aspecten die in het kader van dit project worden aangesneden: van de sensibilisering van het grote publiek tot de mobilisering van natuurkenners, maar ook van de verbetering van de wetenschappelijke kennis tot de ontwikkeling van een echt grensoverschrijdend actieplan. Na zich twee jaren vooral geconcentreerd te hebben op de sensibilisering en de mobilisatie van het grote publiek en van de natuurkenners op het terrein, richten de partners hun inspanningen nu op de wetenschappelijke opvolging van bestuivers in het grensoverschrijdende gebied en op het opstellen van een actieplan!

Bewijs van de dynamiek onder de natuurliefhebbers: meer dan 400 mensen hebben onze cursussen over bestuivers gevolgd (vrijwilligers en professionals) en er werden 3 nieuwe werkgroepen over bestuivers en wilde bijen opgericht om de natuurliefhebbers bijeen te brengen.

Als belangrijke stap in de verbetering van de wetenschappelijke kennis brengt de grensoverschrijdende gegevensbank meer dan 800.000 data samen over bestuivers (vlinders, wilde bijen, zweefvliegen) in België en Noord-Frankrijk.

Dit grensoverschrijdende plan wordt van nabij wetenschappelijk opgevolgd zodat er informatie verzameld wordt die zijn uitvoering mogelijk zal maken. Het plan zal een antwoord bieden voor de voornaamste lacunes op het terrein en zal het zo mogelijk maken om (i) de wetenschappelijke resultaten over de bestuivers en hun achteruitgang te verspreiden en voor iedereen toegankelijk te maken; (ii) methodes voor te stellen die door terreinbeheerders werden uitgetest en door wetenschappers werden goedgekeurd; (iii) prioritaire acties ten gunste van bestuivers te benoemen en (iv) de gebieden die prioritair zijn en die een hoog risico voor het bestuivingsproces inhouden, aan te duiden.

Dankzij de vastberaden grensoverschrijdende visie en het belang voor de bevolking werden de resultaten van het SAPOLL-project beklemtoont in het Activiteitenrapport 2017 van het Interreg-programma Frankijk-Wallonië-Vlaanderen! Dat is ruim voldoende om de partners van SAPOLL voor de rest van het project te motiveren!

Voor het project SAPOLL (Samenwerken voor Pollinators) loopt al het tweede jaar ten einde. Dit grensoverschrijdende project is nu al halfweg. Het eerste doel is het uitwerken van een actieplan voor het behoud van wilde bestuivers. Maar ook sensibilisering van het grote publiek en kennisverbetering bij wetenschappers en natuuronderzoekers in het grensoverschrijdende gebied staan op het programma.

Acht partners van verschillende strekking werden in de drie projectgebieden van het Interreg-programma bij elkaar gebracht (Frankrijk: le Conservatoire d’Espaces Naturels du Nord et du Pas-de-Calais, le Conseil Départemental du Pas-de-Calais, Eden62, Groupe Ornithologique et naturaliste du Nord-Pas-de-Calais – Wallonië: de Universiteit van Mons (Bergen), Natagora, de Universiteit van Luik Gembloux-Agro BioTech – Vlaanderen: Natuurpunt). Elk van hen kan zijn expertise en specifieke vaardigheden inbrengen om samen te werken aan dit gemeenschappelijke doel.

Welke balans kunnen we opmaken nu we halfweg zijn? En welke impact heeft het project in het grensoverschrijdende gebied gehad?

De partners van het project SAPOLL schaarden zich achter deze echte kans voor het grensoverschrijdende gebied en reikten de bevolking sleutels aan om iets te doen voor de bestuivers. Gedurende de voorbije twee jaren hebben ze onophoudelijk samengewerkt via grootschalige bekendmaking, participatieve sensibilisering en daadwerkelijke mobilisering van natuuronderzoekers van het grensoverschrijdende netwerk. Tijdens het tweede jaar stonden op het programma: de ontwikkeling van een grensoverschrijdend netwerk van bestuiversvriendelijke tuinen met behulp van een charter en een Facebook-groep; de productie van een tweetalige sensibiliseringsbrochure voor het grote publiek in het grensoverschrijdende gebied; het opzetten van verscheidene opleidingssessies voor professionelen met als thema het identificeren van bestuivers en de productie en het bijwerken van determinatietools die onmisbaar zijn om natuurkenners bij elkaar te brengen en op te leiden (Voorlopige atlas van de hommels van de Nord en Pas-de-Calais, Vereenvoudigde tabel voor bijengenera in het SAPOLL-gebied, bijwerking van de determinatiesleutel voor hommels in het grensoverschrijdende gebied – beschikbaar op de website).

Met de verenigde betrachting om te werken aan het behoud van bestuivende insecten in het grensoverschrijdende gebied vervult het project SAPOLL de functie van brug tussen wetenschappelijk onderzoek en de realiteit op het terrein. Op de drempel van een nieuw seizoen dat goede mogelijkheden biedt voor de bestuivers (maart – september) hebben de partners actief samengewerkt aan de planning van sensibiliseringsactiviteiten, participatieve wetenschap en aan de acties die de verschillende werkgroepen van de regio hebben uitgewerkt. Er is maar één leidmotief: Kennis en expertise verspreiden om deze grensoverschrijdende biodiversiteit beter te bewaren!

Het Interreg project SAPOLL (www.sapoll.eu) is zijn tweede jaar ingegaan! Het tweede jaar was gewijd aan de concretisering van het project en het bereiken van resultaten die belangrijk en dierbaar zijn voor de partners in het grensoverschrijdende gebied. Net als het eerste jaar, waarin « SAPOLL » echt gelanceerd werd in de media (pers, TV en radio) heeft dit nieuwe jaar al aanzienlijk bijgedragen tot de bekendmaking van het project in het grensoverschrijdende gebied, met niet minder dan 8 persartikels en videoreportages uit de drie deelgebieden! En omdat goed nieuws zelden alleen komt, werd ook de reizende tentoonstelling geopend zoals voorzien. Omdat dit één van de belangrijkste bestanddeel van het project is, omdat ze precies de filosofie zelf van het Interreg-programma behelst, hebben de partners uit de drie projectgebieden samengewerkt om dit sensibiliseringsinstrument dat gedurende de volgende drie jaren het grensoverschrijdende gebied zaldoorkruisen, op punt te stellen.

Aanvullend daarop vormen de acties ter bewustmaking van het grote grensoverschrijdende publiek een prioriteit voor de projectpartners. Op het programma stond de gezamenlijke realisatie van het “bestuivers”-charter met als doel om de burgers te mobiliseren en samen te brengen in een gemeenschap van toevluchtsoorden voor de wilde bestuivers. Een andere resultaat was gewijd aan de burgerwetenschap, aan het ontwerpen en verspreiden van de eerste « soortenkaarten » waardoor de waarnemers in het grensoverschrijdende gebied inlichtingen kunnen verstrekken over de geviseerde soorten en zo kunnen deelnemen aan de inventarisering van de bestuivende insecten in onze regio!

Als laatste, maar zeker niet onbelangrijke realisatie van dit goedgevulde tweede jaar, werden de natuuropleidingssessies voor professionelen begonnen in België en in Frankrijk! Deze sessies hebben meerdere tientallen mensen die professioneel met natuurbescherming bezig zijn, bijeengebracht. Samen met de bewustmaking van de werkgroepen zullen deze opleidingen bijdragen tot de harmonisering van onze wetenschappelijke competenties en leiden tot de verspreiding van de entomologische kennis in het grensoverschrijdende gebied. 

Het project SAPOLL heeft zijn eerste jaar achter de rug! Het was een jaar vol uitwisselingen en acties, allemaal in het teken van samenwerking, het grote leitmotiv van het Interreg-programma. In de loop van de twee jongste semesters werd de grensoverschrijdende meerwaarde van het project ruimschoots aangetoond in velerlei acties rond communicatie, sensibilisering, het mobiliseren van natuurthema’s, wetenschappelijke opvolging en in het actieplan, de voornaamste uitdaging van SAPOLL! Zo is een echte synergie ontstaan uit de gerealiseerde uitwisselingen, de samenvoeging van gezamenlijke competenties en de nuttige toepassing van de specifieke rijkdom die elke partner te bieden heeft.

Op het programma van het tweede semester stond een grootschalige communicatiecampagne (voor het grote publiek, natuurliefhebbers, wetenschappers) die via talrijke kanalen verliep! Meerdere interventies in de media, publicaties en algemene communicatie kunnen zodoende op rekening van het SAPOLL-team geschreven worden. Als product van een volgehouden en verrijkende grensoverschrijdende samenwerking heeft de reizende tentoonstelling de partners van de drie deelgebieden lange tijd bezig gehouden. Nog een beetje geduld. Deze tentoonstelling zal in de loop van het derde semester aan het grensoverschrijdende publiek worden voorgesteld!

Gelijk daarmee staat het tweede semester van het project in het teken van de lancering van de eerste stap van het grensoverschrijdende actieplan voor het behoud van wilde bestuivers, die gezien wordt als een voorlopige balans van de initiatieven die in de grensoverschrijdende zone ontplooid worden. Dit is een cruciale stap waarin de lacunes en mogelijke synergiën op het terrein geïdentificeerd kunnen worden om zo echte oplossingen aan te bieden aan de plaatselijke actoren.

In de marge van deze twee grote acties hebben de operatoren samen gewerkt aan de opvolging van andere activiteiten zoals het inzaaien van de sites voor de opwaardering van wegbermen, de sensibilisering van het grote publiek en het mobiliseren van de natuurliefhebbers in het grensoverschrijdende projectgebied.

Het SAPOLL project ging van start op 1 april 2016 en had als belangrijkste doel om een actieplan op te stellen voor het behoud van de wilde bestuivers van het grensoverschrijdend gebied Frankrijk-Wallonië-Vlaanderen! De partners zullen hun krachten bundelen in een gezamenlijke aanpak om bij te dragen aan de bescherming en verbetering van het milieu door middel van een geïntegreerd beheer van grensoverschrijdende middelen, dé prioriteit van het Interreg-programma.

Het eerste semester vormde een perfecte gelegenheid om de grensoverschrijdende samenwerking concreet te maken en te versterken aan de hand van verschillende acties. Zo hebben de exploitanten samengewerkt aan een experimenteel protocol in Pas-de-Calais dat het mogelijk maakt om de opwaardering van de verlaten paden voor de bestuivers te onderzoeken! Dankzij de intensieve samenwerking tussen de partners zullen de bloemenweiden kunnen worden gezaaid in de streek rond Arras vanaf de herfst 2016.

In een oprechte wens om het grote publiek van het grensgebied te informeren, bewust te maken en te sensibiliseren, hebben de partners van de drie zijden actief meegewerkt aan de organisatie van grootschalige grensoverschrijdende tentoonstellingen, communicatie- en sensibiliseringsacties! De excursie van een Vlaamse werkgroep naar de provincie Namen, onder leiding van een Vlaamse expoitant (Natuurpunt) en een Waalse exploitant (Natagora), is een eerste voorbeeld van dergelijke geplande evenementen.

Ten slotte wordt ook op wetenschappelijk vlak samengewerkt om de bestuivers op het grondgebied op te volgen! De exploitanten zijn bereid om een samenwerking op lange termijn aan te gaan door middel van een grensoverschrijdende databank waarvan de levensduur hoger moet zijn dan die van het project zelf.